EXTASE/ECSTASY

Reinbert de Leeuw

 

 

Watch the film in full here, English subtitled:  https://vimeo.com/m/96122168

 

Watch the film in full here, Dutch subtitled: https://www.npo.nl/ntr-podium-extase/16-05-2011/NPS_1183684

 

 

Conductor Reinbert de Leeuw is about to live one of his most cherished dreams: conducting Arnold Schönberg's Gurre-Lieder, a remarkably intense high point in post-romantic music. The camera follows him for the 10 days of rehearsal leading up to the sold-out concert, where he stands before an inexperienced orchestra of 356 musicians. De Leeuw has been living and breathing the work ever since he heard he was finally going to conduct it. It's almost like a love affair. Inspired but exhausted, he imparts all his energy to the orchestra as he literally melts away before our eyes, taking the occasional short smoke break.

Johan Simons vertoonde een fragement van Extase in Zomergasten:

"aan het einde van de film doet hij me denken aan een engel die opstijgt. Hij is uitgeput. Het is volbracht. Kunst, en vooral muziek, is iets wat boven ons zweeft. In de woorden van de Franse schrijver Houllebecq: God bestaat niet, maar Bach komt er het dichtst bij. Daar kun je volgens Simons af en toe heel gelukkig van worden. Kunst kan van een schoonheid zijn die troost geeft."

 

 

 

.                      .  

 

 

DOXA SHORT DOCUMENTARY AWARD 2012:

Juryrapport:  'We would like to recognize the film Extase, by Carine Bijlsma with an 

Honorable Mention.  This film captures the transcendent power of music through the journey of an impassioned conductor and instills in the viewer a belief in the necessity of art in all of our lives.'

 

Recensie Groene Amsterdammer/Walter van der Kooi

 

'Aangezien de wereld op 21 december vergaat kent DWDD een rubriek waarin gasten vertellen wat we daarvoor beslist nog gezien, gehoord, ervaren moeten hebben. Ook Reinbert de Leeuw schoof aan. Zijn dringend advies: een uitvoering bijwonen van de Gurre Lieder van Arnold Schönberg. Werkvoltooid in 1910 ‘waarin nog één keer de 19e eeuwse muziek wordt samengevat op een schaal zoals niemand ooit deed’. De Leeuws pleidooi bleek weinig realistisch: door het Guinessbook-aantal uitvoerenden (356) staat het zelden op enige lessenaar, waar ook ter wereld, en de Maya-kalender is onverbiddelijk. Gelukkig liet DWDD wel een fragment van een uitvoering zien en wel van die onder De Leeuw zelf: Rotterdam 23 maart 2011. Je zag een lang aangehouden shot van de dirigent tijdens de climax van het lange stuk en besefte dat dit verre van mobieltjeswerk was maar proeve van een professionele cineast. Vreemd daarom dat Van Nieuwkerk noch De Leeuw liet weten dat de documentaire waaruit die beelden kwamen zondag te zien is in NTR’s ‘Podium’.

Extase heet de 35-minuten film van Carine Bijlsma. Wie kijkt vangt voor het te laat is nog een glimp van de Gurre Lieder op, maar vooral, ziet een prachtig portret van een bevlogen dirigent op weg naar verwezenlijking van een bijna onvervulbare droom. Het is niet Bijlsma’s eerste muziekfilm.

Het geheim van Boccherini was haar bekroonde afstudeerproductie aan de Filmacademie. Daarin belijdt cellist Anner Bijlsma zijn liefde voor die enigszins onderschatte componist. In Extase speelt Vera Beths een belangrijke rol als concertmeester van het gigantische orkest, maar vooral als klankbord en geestverwant van De Leeuw. En ja, de filmmaakster is de dochter van Bijlsma en Beths, die dus geen altviool studeerde maar film. ‘Geen kunst’ lijkt het dat zij letterlijk en figuurlijk toegang krijgt waar anderen moeilijk komen. Maar dat grootheden als De Leeuw en Andriessen (tijdens diens voorbereiding van Anaïs Nin) haar toelaten komt niet door nepotisme maar door haar werk dat wel degelijk kunst is. Extase begint met de opening van dat historische concert. Na een totaalshot van het immense gezelschapmuzikanten zien we De Leeuw in close up, zijn concentratie, en we horen de eerste klanken van dat laat-romantisch meesterstuk. Dan terug in de tijd naar de stilte van de werkkamer, overleg met Beths, opeenvolgende repetities met eerst ‘alleen’ de 89 piepjonge conservatorium strijkers, dan steeds uitbreidend tot generale en uitvoering waarin de extase van Schönbergs werk ook die van orkest, koor, publiek en vooral De Leeuw wordt. En die van de film. Tijdens dat proces zien we De Leeuw enthousiasmeren, doceren, stimuleren, wanhopen, boos worden, uitgeput raken en zich hervatten. Tussendoor bezinning en beschouwing in De Leeuws overpeinzingen. Over het stuk, werken met jonge muzikanten, de heilloze afbraak van de kunsten, de zware verantwoordelijkheid van dirigeren, maar ook de verslavende ervaring van macht die het meebrengt; het zwarte gat na afloop. Na de concertclimax gaat de film verder, in de auto naar huis. In die vreemde ‘tussentijd’ is De Leeuw op zijn best: over vroegere arrogantie waarin hij precies wist wat deugt en wat niet (‘helemaal afgeleerd’); en over de raadselachtige schoonheid van juist die ene noot op die ene plek; geheim dat je nooit zult ontrafelen maar waarom je altijd met muziek kunt doorgaan. 

 

 

Elsie de Brauw Park magazine inspiratie bronnen:

Extase Documentaire van Carine Bijlsma

 

Dit zien is alsof je nieuwe adem krijgt, een nieuw land inkijkt.

Iedereen die zegt: "Kunst wat moeten we er eigenlijk mee?" zou dit moeten zien.

De film gaat over Reinbert de Leeuw die zijn ensemble vanwege de bezuinigingen ziet verschrompelen;  maar hij blijft dirigeren, omdat hij moet. De Gurre Liederen worden zelden uitgezonden omdat er 356

musici voor nodig zijn; De Leeuw kreeg het voor elkaar met conservatoriumstudenten en een paar solisten. In het begin van de film klinkt het nog nergens naar en speelt iedereen een beetje voor zichzelf, maar uiteindelijk geven al die individuen zich over aan de muziek en wordt er inderdaad een soort extase bereikt. Toen ik deze documentaire zag, dacht ik: wat ben ik blij dat die overgave bestaat En als die niet zou bestaan, wat een armoede zou dat zijn, wat een schrale wereld".

FESTIVALS:

NTR Podium

NEDERLANDS FILM FESTIVAL, THE NETHERLANDS 2011

PLAY MUSIC AND FILM FESTIVAL, AMSTERDAM, THE NETHERLANDS 2011
FIFA FILMS ON ART FESTIVAL, MONTREAL CANADA 2012

DOXA DOCUMENTARY FILM FESTIVAL VANCOUVER CANADA 2012